پتاسیم هیدروکسید یا پتاس یک ترکیب معدنی با فرمول KOH است. این ترکیب و سود سوزآور(سدیم هیدروکسید) از قویترین بازها هستند. کاربردهای زیادی در صنعت دارد و مهمترین کاربرد آن خنثی‌سازی اسیدهاست. تخمین زده شده‌است که در سال ۲۰۰۵ بین ۷۰۰٬۰۰۰ تا ۸۰۰٬۰۰۰ تن از آن تولید شده‌است و تقریباً یک صدم مقداری است که سدیم هیدروکسید سالانه تولید میشود است\ از آن برای تولید صابون مایع و صنایع رنگ و رزین استفاده میشود.
پتاس مانند هیدروکسید سدیم به هنگام حل شدن در آب گرما تولید می کند. این ماده در تماس با دست به راحتی آب شده و دست را چرب و تولید صابون می کند. صابون تولید شده از واکنش چربی پوست با پتاس بوجود می آید. همچنین واکنش تدریجی پتاس با دی اکسید کربن موجود در هوا می تواند منجر به تولید کربنات پتاسیم شود.این ترکیب را معمولا به صورت قرص های شفاف فروخته می شود، که در تماس با هوا چسبناک می شود، پتاس یا همان هیدروکسید پتاسیم حاوی مقدار متغیری از آب است و انحلالش در آب بسیار گرما زا است. محلول های هیدروکسید پتاسیم با غلظت حدود5% در تماس با پوست تحریک کننده، در حالی که با غلظت های بالاتر از 2% خورنده هستند. در دمای اتاق، تقریبا 121 گرم هیدروکسید در 100 میلی لیتر آب قابلیت حل شدن دارد.
ویژگی‌ها و ساختار
پتاسیم هیدروکسید معمولاً به شکل پلت‌های شفاف رنگی به فروش می‌رسد که سطح‌شان در تماس با هوا حالت چسبناک پیدا می‌کند؛ چرا که پتاس خاصیت هیگروسکوپی یا نم‌بینی دارد. یعنی از فضای پیرامون خود مولکول‌های آب را جذب می‌کند. به علاوه نمونه‌های تجاری پتاسیم هیدروکسید معمولاً دارای مقادیر متفاوتی ناخالصی متشکل از آب و کربنات‌ها هستند.
حل شدن پتاسیم هیدروکسید در آب بسیار گرما‌زا است. محلول‌های آبی غلیظ این ماده گاهی قلیاب پتاسیم نامیده می‌شوند. حتی در دماهای بالا، پتاس جامد به سادگی دهیدراته نمی‌شود.
کاربرد:
به دلیل بالا بودن میل ترکیبی هیدروکسید پتاسیم با آب، در آزمایشگاه ها از آن به عنوان ماده خشک کننده نیز استفاده میکنند. هیدروکسیدپتاسیم، بازی قوی و تشکیل دهنده محلول های قلیایی در آب و دیگر حلال های قطبی است. این محلول ها قادربه پروتون زدایی بسیاری از اسیدها، حتی اسیدهای ضعیف، هستند در شیمی تجزیه تیتراسیون با استفاده از محلول های پتاسیم برای سنجش اسیدها استفاده می شود.
از هیدروکسید پتاسیم برای تولید سایر ترکیبات پتاسیم نظیر پرمنگنات پتاسیم، کربنات پتاسیم، فسفات های پتاسیم نظیر دی فسفات تترا پتاسیم، یدات پتاسیم، سیانید پتاسیم، تولید رنگدانه ها تولید شیشه، تولید صابون های مایع با کیفیت بالا، ساخت گازوئیل از نباتات، خنثی سازی محلول های اسیدی و در تولید مواد شیمیایی استفاده می شود. از مهم ترین کاربردهای دیگر آن، در تهیه کودهای شیمیایی و به عنوان الکترولیت در باتری ها می باشد. مانند هیدروکسید سدیم، هیدروکسید پتاسیم کاربردهای متعددی دارد که تقریبا بیشترشان از خاصیت قلیایی آن و تواناییش در تجزیه بسیاری از مواد بهره می گیرند. به عنوان مثال، در فرآیندی به عنوان سوزاندن شیمیایی هیدروکسید پتاسیم به تجزیه بافت های نرم، هم حیوان هم انسان، و به جا گذاشتن تنها استخوان ها و بافتهای سخت سرعت می بخشد. پتاس همچنین برای ساخت تراشه های نیمه رسانا استفاده میشود. در مانیکور نیز برای از بین بردن پوست های زمخت دست و پا از ماده سیمیایی استفاده می شود که عنصر اصلی سازنده آن هیدروکسید پتاسیم است. برای از بین بردن موی حیوانات از بازهایی مانند هیدروکسید پتاسیم که به کوتیکول ساقه مو آسیب می زنند، استفاده میشود. پوست حیوانات را برای چند ساعت در محلول KOH و آب می خیسانند و آنها را برای مرحله مو زدایی آماده می کنند. از این اثر برای اصلاح صورت هم استفاده می شود. محصولات قبل اصلاح و بعضی از خمیرهای ریش تراشی حاوی هیدروکسید پتاسیم می باشند.
از پتاس برای ساخت صابون نیز استفاده می شود و همچنین در شیمی آلی کاربرد دارد. می توان از آن برای ساخت کودهای شیمیایی و دیگر ترکیبات حاوی پتاسیم استفاده کرد. هیدروکسید پتاسیم در ساخت گازوئیل از نباتات، در باتری های آلکالاین و نیکاد به عنوان الکترولیت و همچنین شناسایی قارچ ها کاربرد دارد.
در کل عمده ی مصرف این ترکیب در کشاورزی است که پتاسیم یکی از عناصر غذایی اولیه موجودات زنده جانوری و گیاهی است، کودهای پتاسیم بعد از نیتروژن و فسفر، سومین کود از نظر مصرف هستند، کودها 95% از مصرف پتاسیم را به خود اختصاص داده اند و کمتر از 10 درصد آن به مصرف تهیه مواد شیمیایی می رسد.
عرضه پتاسیم، بیشتر بصورت پتاس و کانی‌های پتاسیم‌دار، کانه‌ها و محصولات فرآوری شده (کودهای آماده برای مصرف، کودهای ترکیبی) صورت می‌گیرد.
پس موارد اصلی مصرف پتاس استفاده از آن درکود مایع، محافظت از محصولات، نفت وگاز، لاستیک مصنوعی، تصفیه فلزات، باتری، شیشه سازی، صابون سازی، سفیدکردن پارچه، جوهر چاپ، تصفیه آب است.
کاربرد:
به دلیل بالا بودن میل ترکیبی هیدروکسید پتاسیم با آب، در آزمایشگاه ها از آن به عنوان ماده خشک کننده نیز استفاده میکنند. هیدروکسیدپتاسیم، بازی قوی و تشکیل دهنده محلول های قلیایی در آب و دیگر حلال های قطبی است. این محلول ها قادربه پروتون زدایی بسیاری از اسیدها، حتی اسیدهای ضعیف، هستند در شیمی تجزیه تیتراسیون با استفاده از محلول های پتاسیم برای سنجش اسیدها استفاده می شود.
از هیدروکسید پتاسیم برای تولید سایر ترکیبات پتاسیم نظیر پرمنگنات پتاسیم، کربنات پتاسیم، فسفات های پتاسیم نظیر دی فسفات تترا پتاسیم، یدات پتاسیم، سیانید پتاسیم، تولید رنگدانه ها تولید شیشه، تولید صابون های مایع با کیفیت بالا، ساخت گازوئیل از نباتات، خنثی سازی محلول های اسیدی و در تولید مواد شیمیایی استفاده می شود. از مهم ترین کاربردهای دیگر آن، در تهیه کودهای شیمیایی و به عنوان الکترولیت در باتری ها می باشد. مانند هیدروکسید سدیم، هیدروکسید پتاسیم کاربردهای متعددی دارد که تقریبا بیشترشان از خاصیت قلیایی آن و تواناییش در تجزیه بسیاری از مواد بهره می گیرند. به عنوان مثال، در فرآیندی به عنوان سوزاندن شیمیایی هیدروکسید پتاسیم به تجزیه بافت های نرم، هم حیوان هم انسان، و به جا گذاشتن تنها استخوان ها و بافتهای سخت سرعت می بخشد. پتاس همچنین برای ساخت تراشه های نیمه رسانا استفاده میشود. در مانیکور نیز برای از بین بردن پوست های زمخت دست و پا از ماده سیمیایی استفاده می شود که عنصر اصلی سازنده آن هیدروکسید پتاسیم است. برای از بین بردن موی حیوانات از بازهایی مانند هیدروکسید پتاسیم که به کوتیکول ساقه مو آسیب می زنند، استفاده میشود. پوست حیوانات را برای چند ساعت در محلول KOH و آب می خیسانند و آنها را برای مرحله مو زدایی آماده می کنند. از این اثر برای اصلاح صورت هم استفاده می شود. محصولات قبل اصلاح و بعضی از خمیرهای ریش تراشی حاوی هیدروکسید پتاسیم می باشند.
از پتاس برای ساخت صابون نیز استفاده می شود و همچنین در شیمی آلی کاربرد دارد. می توان از آن برای ساخت کودهای شیمیایی و دیگر ترکیبات حاوی پتاسیم استفاده کرد. هیدروکسید پتاسیم در ساخت گازوئیل از نباتات، در باتری های آلکالاین و نیکاد به عنوان الکترولیت و همچنین شناسایی قارچ ها کاربرد دارد.
در کل عمده ی مصرف این ترکیب در کشاورزی است که پتاسیم یکی از عناصر غذایی اولیه موجودات زنده جانوری و گیاهی است، کودهای پتاسیم بعد از نیتروژن و فسفر، سومین کود از نظر مصرف هستند، کودها 95% از مصرف پتاسیم را به خود اختصاص داده اند و کمتر از 10 درصد آن به مصرف تهیه مواد شیمیایی می رسد.
عرضه پتاسیم، بیشتر بصورت پتاس و کانی‌های پتاسیم‌دار، کانه‌ها و محصولات فرآوری شده (کودهای آماده برای مصرف، کودهای ترکیبی) صورت می‌گیرد.
پس موارد اصلی مصرف پتاس استفاده از آن درکود مایع، محافظت از محصولات، نفت وگاز، لاستیک مصنوعی، تصفیه فلزات، باتری، شیشه سازی، صابون سازی، سفیدکردن پارچه، جوهر چاپ، تصفیه آب است.
برای کسب اطلاعات بیشتر به ادرس مقابل مراجعه فرمایید. شیمی اریا
- ۹۹/۰۵/۱۳